Lafaek News—Emprezáriu Masterlink Motor Lda. Fernando Lay, lamenta ho desizaun hosi Diresaun Nasional Transportes Terreste (DNTT), ne’ebé hapara kompania Masterlink motor labele hatama motor 3 roda no tum-tum mai Timor Leste.

Fernando Lay hatoo kestaun, relasiona ho desizaun DNTT ne’ebé fo sai hosi Radio Televizaun Timor Leste iha semana hirak ne’e katak, kompania Masterlink motor Lda, labele hatama ona motor 3 roda no Tum-Tum hosi nasaun estranjeiru mai Timor Leste, maibé DNTT la fo razaun ruma ne’ebé fundamentu kona-ba hapara motor 3 roda ho Tum-Tum.   

Fernando Lay  hateten importa motor tum-tum komesa hahu iha tinan 2007 too ohin loron, ho razaun atu ajuda no kontribui ba prosesu dezenvolvimentu ekonomia iha Timor Leste.

“Kona-ba ita nia Polísia Tránzito sira ne’e ho DNTT, ha’u mos rona  iha TV katak atu haruka para tiha importa tum-tum, senti ha’u nuudar importador ha’u investe hanesan emprezáriu lokál ne’ebé investe husi tum-tum  ne’e kleur ona iha tinan 2007, la’os foin mak horseik horbainrua, ami hanesan importador kleur, investor lokal. Polítika ida husi ita nia diretora ou komandante polisia tránzitu sira nee ita la hatene ida ne’e nasaun ne’e la’os munisípiu, se kuando Bandu ne’e iha lei, lei Bandu ita la’os ko’alia deklarasaun liu husi TV no la fo Karta mai ami no la hatoo ba ami ho ibun de’it, deklarasaun sai husi TV dehan atu hapara hatama tum-tum mai iha Timor-Leste, ne’e razaun saida engrafamentu ga nusa, karik ita iha lei tránzitu ita halo lei tránzitu hodi halo sirkulasaun hanesan agora Ita halo ba kontetór ne’e kapas los, kalan mak halo sirkulasaun la impede movimentu tránzitu,”dehan Diretor empresario Masterlink motor L.D.A Fernando Lay iha Golden star Audian,03/04/2024.

Diretor emprezáriu Masterlink motor L.D.A Fernando Lay hatutan tum-tum iha mínimu liu ho munisípiu no laiha Karta formal ida husi DNTT hodi hapara importasaun tum-tum mai Timor.

Fernando Lay fundamenta, motor tum-tum ne’e sira mensiona la’os iha munisípiu, maibé labele halai iha Dili laran, iha Dili so iha Tasi-Tolu parte ituan de’it labele buat kiik-oan nee foti desizaun total entaun nasaun ne’e lalika la’o ona, laiha Karta ofisial id aba kompania derepente ko’alia de’it ho ibun.

“Laiha karta mai ami ami importador laiha bolu, uluk ami kordena ho ami enkontru hamutuk hodi kordena buat ne’e laiha. Iha tv DNTT mak enkontru hamutuk ho komérsiu, iha Lei ha’u seidauk haree buat ne’e sira ko’alia de’it, sira planu dehan atu lori ba Konsellu Ministru atu halo hapara hatama Tum-tum ne’e engrafamentu ituan ne’ebé maka atu taka tomak ekonomia Timor tomak, ami hanesan emprezáriu nasionál no hanesan importador haree ita nia rain ne’e atu la’o no ajuda ita nia governu la’o ekonomia iha rai-laran ba oin, ita la’os mai halo fali problema fali ka konflitu malu fali ami, laiha intensaun kona-ba ida ne’e. ami emprezáriu ami haree ekonomia nasaun ne’e la’o ho di’ak haree povu sira iha kraik la’o ho di’ak, tum-tum ne’e ami faan ba ema seluk, maibé faan ba de’it ba povu kiik atu sira buka sira nia moris iha distritu no mos iha munisípiu agora sira moris di’ak sira mai hola ami nia motor, ami faan ba distritu ami la faan ba Dili laran, sira hatete loron Ida hatama 30 no 60 dolar, sei di’ak liu konforme ami badinas, halo rendimentu di’ak agora sira bele iha uma-mutin bele fo osan ba nia oan sira eskola buat hotu-hotu kapas ajuda povu kiik, ami para bele maibé ema iha kraik ne’e nusa, Ita hakarak ajuda povu Ita hakarak ajuda Ita nia ekonomia nasional atu nune’e nasaun ne’e ba oin, Nusa la ita nia Diresaun Nasional Transporte Terrestre sira tau matan ituan ba motorizada ilegal sira tama iha fornteira nee, Ami ne’e legal no selu taxa ami importa buat foun mai Jero kilometrajen les plástiku, ida motorizada tama mai ilegal sira no nusa la tau matan ba iha tempu meiu-dia oras han nian motor macet los nusa la haree ba ida no mos kareta sira para arbiru estrada públiku,”  Lay akresenta.

Agustino de Deus nuudar advogadu haktuir desizaun husi Diresaun Nasional Transporte e Terrestre halo lei ne’ebé kualidade hodi regula motorista tum-tum sira.

Relasiona deklarasaun iha públiku husi DNTT  katak bandu tum-tum labele tama, maibé ita haree kondisoes sira ne’ebé mak iha ita nia lei rasik lei, no 30/2011 ne’e, so dehan de’it katak labele hatama motorizada sira bainhira nia prazu liu tinan 5 ona ne’e, maibé la bandu katak la espesífiku ba tum-tum, tanba ne’e hanesan hoin ita nia diretor dehan ona katak nia simu de’it saida maka sira dehan, maibé ida ne’e presiza informa liu husi eskrita ruma labele ko’alia de’it.

“Depois Bandu ne’e tanba saida, agora sirkulasaun tum-tum ne’e iha Dili laran ne’e laiha so iha munisípiu mais parte munisípiu sira senti kontenti tebes ho prezensa tum-tum ne’e, tanba bele fasilita sidadun sira atu bele hakbesik liu ba merkadu hodi lori sira nia sasan ba merkadoria,” Agustino de Deus.

Advogadu Masterlink Motor L.d.a ne’e hateten iha RAEOA sirkulasaun tum-tum la’o ho di’ak, halo moris komunidade kiik sira nia ekonomia familia uma laran.

 “Ita hare Oe-cussi foin lalais ami ba enkontru diretora Transporte dehank Oe-Cussi ne’e sirkulasaun kapas la halimar, sira dehan kapas la halimar tanba saida mak sira dehan tenke taka tanba ita tenke haree la’os dehan lalika taka, maibé sei ita hakarak taka tenke iha lei ruma no lei ne’e dehan katak tum-tum ne’e hatama mai ne’e estraga ita nia komunidade sira liu-liu ambiente ladauk di’ak ne’e bele, maibé bainhira situasaun la’o di’ak hela transporte Tum-tum sirkulasaun la’os iha Dili laran, maibé iha munisípiu di’ak hela derepenti de’it, dehan sirkulasaun labele la’o ona. Kona-ba engrafamentu agora ne’e polísia nia servisu saida,  sira mak tenke kria regulamentu hamutuk ho Ministériu Transportes kria regras ruma atu nune’e sirkulasaun bele la’o di’ak liután, Advogadu ne’e hakotu lia.

Entretantu, too notisia ne’e publika ba públiku redasaun lafaek news seidauk halo konfirmasaun ho parte Diresaun Nasional Transporte Terreste kona-ba lamentasaun hosi kompania Masterlink motor Lda.

Jornalista : Arnaldo Nunes

Editór        : Agapito de Deus