Lafaek News—Prezidente Repúblika José Ramos-Horta deklara, loron 1 Maiu importante tebe-tebes atu rekoñese traballadór nia valór atu bele halo reflesaun kona-ba tratamentu ne’ebé traballadór hasoru, liu-liu sira nia direitu.
Asuntu ne’e hato’o husi reprezentate Prezidente Repúblika, Xefe Kaza Sivil, Bendito Freitas hafoin entrega ekipamentu ba iha UNITAL, Bekora Kinta ne’e relasiona ho loron 1 fulan Maiu hanesan loron traballadór sira nian.
“loron 1 Maiu loron ba traballadór sira, hanoin importante tebe-tebes atu rekoñese traballadór sira, sira nia valór tempu ida atu bele halo reflesaun kona-ba tratamentu ne’ebé traballadór sira hasoru, liu-liu sira nia direitu”, katak Xefe Kaza Sivil Prezidensia Repúblika Bendito dos Santos Freitas ba jornalista iha UNITAL, kinta ( 27/04/2023).
Nia hatete, dala ruma traballadór iha obrigasaun maibé sira nia direitu menus rekoñesidu, tanba ida ne’e mak institutusaun estadu ne’ebé responsavel area traballadór no empregu presija halo koordenasaun didi’ak ho asosiasaun ne’ebé empregadór sira, kompañia sira ne’ebé fó servisu ba traballadór sira atu bele iha ajustamentu ba regra tuir kodigu ka lei traballu nune’e direitu bele respeitadu ida ne’e importante.
“Parte ida mak bele foka mak saláriu mínimu, kestaun sira seluk kona-ba protesaun no seguransa no traballu infantil labele halo ki’ik oan sira servisu, tanba Timor mós sub-eskreve ba konvensaun sira organizasaun internasionál traballu nian, Prezidensia Repúblika hato’o nia liafuan ba Ezekutivu sira atu bele ezekuta, maibé ita fiar katak ita nia estadu mós tau matan hela iha volume ka iha kapasidade ida ne’ebé ezisté agora presija hadia di’ak liu tan”.
Eis Sekretáriu Estadu (SEFOPE) ne’e hateten, Tanba Timor Leste tama ona ba mundu industria laborál ida kompetitivu, iha ninia kompetitividade laborál globál ne’e Timor Leste presija hadia duni rekursu umanu forma traballadór ho koñesimentu tékniku, abilidade kompeténsia atu sira bele kompete.
“Tanba ida ne’e estadu presija tau matan formasaun téknika, formasaun profesionál, maibé tinan ne’e buat hotu la’o di’ak, se tama ba adezaun ASEAN entaun ita hasoru dezafiu bo’ot ba mundu industria traballu ne’ebé presija kuadru ne’ebé kualifikadu atu bele servisu di’ak ba kompeténsia tomak,” Bendito akresenta.
Nune’e nia dehan, primeiru revizaun lei traballadór ne’ebé rejistu traballadór tenke aplika ratifikasaun konvensaun internasionál traballu depois tenke hatene katak sira nia direitu ho sira nia obrigasaun ne’ebé sira fó tenke iha ekilibru labele servisu maka’as liu iha oras extra.
Parte seluk Prezidente Konfederasaun Sindikatu Timor Leste (KSTL), Almerio Vila Nova hatete, durante ne’e iha ona esforsu ne’ebé natoon husi estadu hodi defende no proteze direitu traballadór sira maibé seidauk másimu tanba haree violasaun ba explorasaun ba direitu ne’e kontinua akontese nafatin.
“Defende no proteze direitu ba traballadór sira seidauk másimu ida tanba ita haree violasaun ba explorasaun ba direitu ne’e kontinua akontese nafatin, depois problema trava saláriu mínimu, saláriu ne’ebé ita dehan dignifika moris traballadór ho ninia familia ne’e ita tenke kria saláriu ne’ebé dignu, no razuavel funu nune’e traballadór ho ninia familia ne’e moris ne’e bele sustenta ekonómia,” katak Prezidente KSTL Almerio.
Tuir KSTL ne’e, Maibé ida ne’e estadu la halo, agora presija halo revizaun ba lei traballu tanba tinan 10 resin ona, lei ne’e kontinua nafatin uza númeru 4/2012, haree katak mudansa dinámika moris ema nian ne’e kontinua avansa bei-beik entaun lei ne’e tenke adapta ho mudansa hirak ne’e mak estadu, governu ladún haree ba kestaun ida ne’e.
“KSTL husu mós primeiru tenke revee lalais proposta saláriu mínimu, ne’ebé montante saláriu mínimu tenke bazea ba saláriu dignu, moris dignu traballadór sira nian, labele naran-naran tau de’it saláriu ne’ebé konforme hakarak, tenke iha inistiva ida katak saláriu ne’ebé tau ne’e traballadór ne’e bele moris ho nia familia ka la’e ida ne’e mak governu tenke aselera lalais”.
Entretantu KSTL ne’e hateten, atividade ba komemorasaun 1 Maiu ne’e iha loron Segunda (01/05) konsentra iha KSTL hafoin halo marsa ba iha Mandarin nia, tópiku ba loron 1 Maiu mak hametin dame promove traballu dignu no servisu ba de dezenvolvimentu nasaun ho direitu no próseperu.
Jornalista : Rita Moniz
Editór : Agapito de Deus