Lafaek News—Negosiante fa’an aqua iha estrada ninin parte Komoro, Carlos Nowato, hateten mate tanba covid-19 ne’e normal tanba nasaun hotu akontese ema mate, maibé mate tanba hamlaha ne’e dignidade laiha.
Carlos ho idade 45 husi suku Kelikai, postu administrativu Kelikai, munisípiu Baukau, aproveita situasaun atual ne’ebé lockdown iha munisipiu Dili hodi fa’an aqua iha estrada Komoro atu bele sustenta nia moris perante estadu emerjénsia.
“Ami povu hela iha Dili moris ho fila-liman, sei iha foho moris agrikultura, se ami hela de’it iha uma estadu laiha ona osan atu fó ba ami agora ami ha’an saida, ami ba na’ok mós labele, se ha’u tur de’it iha uma tauk mate ba hamlaha, mas mate tan Covid-19 normal, se ida ne’e lakohi akontese tenke servisu atu hetan osan uituan hodi sosa hahán ba loron-loron nian,” dehan Carlos Nowato ba lafaek news iha Komoro foin lalais ne’e.
Negosiante ne’e dehan, desizaun governu hodi implementa serka sanitária iha munisípiu Dili ne’ebé evita atu halo movimentu, maibé nia parte katak nai ulun sira hein fulan fulan simu osan la falta, maibé povu kiik la’e, tan ne’e tenke halo negósiu hodi sustenta ba uma laran.
“Ulun boot sira fulan-fulan simu osan, se ami povu bain-bain mós fulan-fulan simu osan karik tur hakmatek iha uma, maibé lasimu ami tenke sai buka osan iha dalan ninin liliu faan sasan, maske iha situasaun Covid-19, se ami la sai, lato’o fulan ida rua hahan hotu bele mate iha fatin de’it,” tenik nia.
Rendimentu ne’ebé hetan husi negósiu la hanesan ona tempu normal, maibé iha situasaun atual rendimentu menus liu loron ida bele hetan osan dolar 3 too dolar 5 de’it, ida ne’e mak realidade husi desizaun governu nian.
“Osan la hanesan ona uluk tanba ema lala’o ba mai kareta sira mós lahalai entaun ami sasan rai hela de’it sorti di’ak máka ema sosa netik uituan, moras Covid-19 sedauk iha ne’e sigaru ho bee hotu lalais de’it no hau bele hetan to’o $20 ba leten, agora laiha ona $5 mai karik fali, osan ne’e ami uza ba nesesidade loron-loron nian de’it,” dehan negosiante Carlos.
Osan ne’ebé nia utiliza ba negósiu ne’e husi porsentu SDSB nian hodi sosa sigaru fa’an fali maibé bee aqua fa’an de’it kompañia FRESCA nian, bainhira faan hotu manan mak osan funan maibé osan inan entrega fali ba kompañia.
“Osan ne’e hakerek SDSB nia persen nemáka rai hamutuk máka hola sigaru faan, akua sira ne’e ema kompañia Fresca fó ita faan hotu tiha inan fó fali oan fó ba ita hanesan kredit de’it, kuandu hotu ita kontaktu ema lori mai máka hau fa’an,” Carlos haktuir.
Hodi dehan, só tauk bainhira ema la sosa sasán ne’ebé nia fa’an, maibé kona-ba moras covid-19 nia la hakfodak no tauk tanba fiar metin iha umsa lisan matebian no maromak.
“Ha’u so tauk bainhira ema la sosa ha’u nia sasan, se la sosa osan atu hola hahán laiha, maibé buat seluk hanesan Covid-19 la tauk, kuandu ita nia osan laiha hahán laiha ita tauk tanba bele mate ba hamlaha, ita han saúde di’ak máka kontra hasoru Covid-19 ho idan ne’e hau deside fa’an nafatin,”nia informa.
Nune’e mós nia husu ba governu labele taka dalan no duni atividade negosiu, se bandu ema sira ne’ebé lakumpri desisaun governu, povu ne’ebé moris ho vida negosiu tenke kontinua, se hotu-hotu sulan de’it iha uma governu tenke tau matan.
Jornalista : Pedro de Almeida
Editora : Nelya Barros
