AIleu-(Lafaek News)—Populasaun aldeia Hlalameta-Tabulasi suku Seloi-Kraik, postu administrativu Aileu Villa, munisípiu Aileu, sente laran moras ba governu tanba dezde okupasaun Indonézia too fali ohin Timor independénsia tinan-18 moris iha nakukun laran.

Komunidade ida-idak husi uma kain ba uma kain kontinua utiliza lampu tradisionál husi kabas, kalen no mina rai sunu halakan iha tempu kalan iha oras haan no oras ba labarik sira estuda, hahú tuku 7:00 too tuku 10 :00 hamate ona lampu hodi deskansa.
Lampu tradisional ne’ebé komunidade sira halo kauza ba gastus kada semana teke sosa mina rai hodi fui ba kalen butir kratindain ne’ebé tau ona kabas ba laran hafoin sunu, bainhira sunu hosi kalan too loron tenke enxe nakonu, se iha uma laran uza lampu ne’e 3 too 4 gastus mina rai barak, nune’e aqua id abele sunu de’it kalan lima tenke sosa fali.
Xefe suku Seloi-Kraik Gabriel Mendonça, hateten iha suku refere iha aldeia hamutuk 10, aldeia 8 mak asesu ona ba eletrisidade no hela aldeia 2 seidauk asesu ba eletrisidade durante ukun an too agora, aldeia hirak ne’e hanesan Kasamou, Lio, Kolihoho, Talifurleu, Fatumane, Raekolefa, Faulara Tabulasi, Hlalameta, no Leubraudu, uma kain totál 549, husi ne’e uma kain aldeia 8 ho totál uma kain 292 mak asesu ona eletrisidade, no 257 husi aldeia rua mak seidauk asesu ba eletrisidade.
“Ha’u nia populasaun balun iha ne’e seidauk sente ukun-an ida-ne’e, mak aldeia Lalameta ho aldeia Tabulasi iha suku Seloi ida-ne’e, tanba eletrisidade ate a data seidauk lakan no sira uza de’it ahi oan hodi fo netik naroman komunidade sira ne’e,” dehan xefe suku ,Gabriel mendonca, ba jornalista Lafaek News iha nia kanar fatin seloi kraik, Aileu, foin lalais ne’e
Xefe suku ne’e afirma, situasaun ne’e afeta direta ba labrik sira ne’ebé eskola labele aprende didi’ak, tanba sira labele estuda iha tempu kalan liu-liu uma kain ne’ebé laiha osan atu sosa minarai.
“Iha aldeia rua ne’e preokupa tebes mós kona-ba estudante sia nia estudu iha tempu kalan liuliu iha tempu exame, estuda la di’ak tanba eletrisidade la iha, ita komapra valor sira nia valor kiik tebes enttre estudante ne’ebé asesu eletrisidade,”dehan xefe suku ne’e.
Xefe suku ne’e afirma, hahú nia mandatu husi 2016 mai to’o ohin nia esforsu ona primeru iha suku mak eletrisidade ba aldeia 2 ne’e, maske hato’o ona proposta ba parte Obras Publiku, seidauk iha rezultadu,, tan ne’e hanesan xefe suku rekomenda ba governu solusiona problema eletrisidade ne’e ba iha OJE 2021.
Iha Orsamentu jerál Estadu 2021 ne’ebé hetan ona aprovasaun husi Parlamentu Nasionál no promulga ona husi Prezidente Prepublika husi ministériu Obras Públika(MOP) hetan montante millaun $240,673,539.
Jornalista : Etelvina Sarmento
Asisténsia Editór : Egidio Nono