Lafaeknews—Diretora Arcoiris Timor-Leste (DATL), Bella Galhos, liu husi seminar ho tema “Inportansia Inkluzaun Sosiál” informa, labele diskrimina no ignora komunidade ho kondisaun Lesbian Gay Biseksual Tranjender Intersex (LGBTI) no tenke respeitu sira tanba iha direitu atu asesu ba edukasaun no halo mudansa ba moris iha familia no komunidade.
Diretora esplika, ko’alia konaba fundamentu direitus humanus ema ida-idak ninia ne’ebé mak moris ho kondisaun ema barak la komprende no sempre hateten nia feto tenta halo an sai mane no mane tenta halo an sai Feto, la’os hanesan ne’e iha labarik barak mak moris ho kondisaun hanesan ne’e.
“Ita hare’e Labarik mane sira lala’ok, lian hanesan feto, sira nia sexu mane, ida-ne’e sira mak la’os halo hanesan ne’e sira moris mai ho situasaun hanesan ne’e duni, entaun ema barak lahatene, ne’e fasil atu deskrimina ita ko’alia de’it mak kultura normas no religião mesmu ita hatene buat rua ne’e ita ema mak kria la monu tun husi lalehan ka la sa’e husi tasi,” dehan, diretora Arcoiris Timor-Leste, Bella Galhos hafoin sai orador ba iha seminariu foin lalais ne’e iha Salaun CNC.
Nia hatutan, ko’alia kona-ba sosiedade mais inkluzivu, labele husik ema ida iha kotuk, komunidade ne’e foin sa’e mak barak merese iha oportunidade sira merese iha rekursu, merese iha edukasaun, labarik sira ne’e kondisaun hansan ne’e inan aman balun rasik lakoi tia soe hela sira risku bo’ot iha komunidade ne’ebé mak ema barak viola sira, halo violasaun fisiku, sexual sira traumatizada, izoladu.
“Ita ko’alia kona-ba kondisaun komunidade ida-ne’e ema barak la komprende kontinua julga no kontinua hado’ok sira nia ezistensia ne’ebé mak ita labele halo buat ida, ne’e la’os moras ida ne’ebé mak ita atu kura maibé ida-ne’e kondisaun moris ho nune’e kedas, entaun inan aman sira tenke enkoraja barak, edukasaun no konesimentu barak atu simu sira investe ba iha sira hanorin sira hadomi sira atu nune’e sira mós sai sidadaun Timor-oan ne’ebé mak bele halo mudansa ba sira nia an familia no komunidade,”tenik diretora.
Diretora relata, dadus hatudu iha munisípiu Dili, Bobonaro, Manatutu, total rihun 8 ba leten, maibé seidauk akumula hotu, tanba ne’e iha mehi atu estabelese Arcoiris ne’e iha munisípiu hotu iha teritoriu laran tomak, maibé rekusus durante ne’e la suporta husi governu, barak liu husi ONU internasional sira, maske ki’ik maibé halo mudansa ba Lesbian Gay Biseksual Tranjender Intersex (LGBTI).
Jornalista: Rita Moniz
Asisten Editór : Pedro de Almeida
