Lafaek News—Eis Komandante Battalion Anikilamentu Aitana, Felix da Costa “ZIMUT” nia oan mane Flaviano Pereira Jeronimo ho idade (45) da-daun ne’e ho kondisaun presaun psikolójia (moras mental), hela de’it iha lona okos iha area akadiru-laran kampung baru area suku Komoro Dom Aleixo munisípiu Dili.
Rezultadu husi ukun an ne’e nakfilak oin seluk, ema ne’ebé uluk lakohi luta ba ukun rasik an ikus mai goza ho karreta luxu, hela iha fatin dignu, estudu iha eskola ne’ebé kualidade as, ema ne’ebé uluk luta ba rai ne’e too ohin atinje ukun rasik an, sira nia oan moris hanesan maluk laiha, kondisaun uma la dignu, ai-han laiha no at liu estadu la tau matan.
Planu maromak nian ema hotu ne’ebé moris hanesan kriatura bai-bain labele hatene, balu riku ba bei-beik no balu mos kiak ba bei-beik, ida tan ema riku hetan oportunidade luan, no ema sira be kiak no maluk laiha la hetan oportunidade iha vida ekonomia ne’ebé sufisiente ba moris lor-loron, maibé laiha buat ida, ida ne’e mak realidade moris, rai ne’e lulik, maromak sei haraik grasa no matebiaun sira ne’ebé lakon isin tanba rai ne’e klamar sei moris atu haree oan kiak sira ne’ebé la hetan oportunidade ba moris di’ak.
Moras psikolójia akontese ba ema ida bainhira hasoru presaun moris iha aspeitu social no ekonomia ne’ebé merese nune’e afeta ba ema nia hanoin oi-oin mosu iha kakutak ikus mai haree buat at hotu nakfilak ba di’ak, maske hela iha ai-hun ho uma at la sente susar ba nia.
Iha kobertura espesial lafaek news, iha kinta (04/02/21), konsege hasoru malu ho Flaviano hodi dada lia kona-ba nia kondisaun moris, maski iha situasaun moras psikolojia, maibé nia konsege haktuir ba jornalista ne’e uma ne’ebé nia hela da-daun ema balu mak halo depois nia tiu ida sosa uma ne’e hodi nia hela, maibé to’o agora seidauk taka ho kalen tanba laiha kbi’it finanseiru atu sosa kalen nune’e bele taka iha uma kakuluk hodi satan udan ho loron manas.
“Kondisaun ida agora ha’u presiza tebes maluk sira nia tulun atu halo odamatan no janela inklui mós taka kalen hodi satan netik udan been tanba tempu udan laiha fatin di’ak ida mai ha’u atu toba no mós agora osan atu han hemu mós susar tebes mai ha’u,” Flaviano haktuir ho tristeza ba lafaek news iha nia rezidénsia Kampun Baru, suku Komoro Dili.
Flaviano iha nia fen kaben no iha oan na’in 4, maibé kestaun nesesidade uma laran nia fen deside kaben fali ho mane seluk konsege hetan oan ida tan, ikus mai Flaviano rekoñese mane seluk nia oan mós hanesan mós nia oan rasik.
Iha dada lia ne’e Flavioano konta, nia oan nain rua hela iha asrama Maubara hamutuk ho madre sira, nia lakohi oan sira moris iha uma ne’ebé la dignu atu hela hamutuk no nain rua hela ho família sira husi feto nian atu nune’e labele hakotu relasaun husi família sira nain rua nian.
“Ha’u nia oan sira labele hela hamutuk ho ha’u, tanba uma la di’ak tempu udan ha’u labele toba tanba fatin sira iha uma laran bokon hotu tan ne’e ha’u deside oan sira ba hela ho ferik oan nia familia se lae sira bele moras fali,” lia husi moras psikolójia ne’e.
Aleinde ne’e mós moras mental ne’e deklara, durante ne’e nia han de’it supermi mie sedaap, tanba laiha osan atu sosa hahan hodi responde ba nesesidade loro-loron iha uma laran.
“Iha ne’e ha’u hela kleur ona maibé durante ne’e ha’u han de’it supermie (Mie Sedaap) tanba ha’u nia osan mós laiha atu sosa foos, maibé tempu di’ak ida ha’u tur halimar iha tiu sira mak foin han etu bikan ida, nia haktuir.
Tuir jornalista media online Lafaek news nia observasaun iha terenu katak uma ne’ebé Flaviano hela halo ho batako, maibé taka de’it ho lona kór ajul laiha kalen hodi prega hanesan uma, iha parede lolon nakonu ho letra ne’ebé nia pinta ho liafuan oi-oin.
Iha uma laran ne’e imajen jesus nian, masa kiik mamuk balu no nia toba fatin leten ne’ebé sei bokon afeta husi udan been, tanb lona de’it la sufisiente atu tahan udan been no uma laran hafutar ho ropa iha didin lo-loon no hakonu susuk iha laran susar ba Falivano atu deskansa ho dignu.
Jornalista : Orlando Magno
Editora : Nelya Barros
