Lafaek News—Ajente Prinsipál Polísia Nasionál Timor Leste (PNTL), Juvita das Dores da Silva, idade (52), simu demisaun, tan de’it lakon komunikasaun hafoin ajente prinsipal ne’e halo tratamentu ba nia saúde.
Ajente principal PNTL ne’e hetan demisaun husi instituisaun PNTL iha loron 19 fulan Juñu 2019, iha mandatu eis komandate jerál PNTL, komisáriu Julio da Costa Horay nia lideransa.
“Tinan tolu 2019, liu ba ha’u hetan demisaun husi Instituisaun PNTL ho ida ne’e ha’u la servisu, ha’u nia kondisaun mos la permite, liu-liu moras feto ne’ebé afeta ba ha’u, tan ne’e ha’u ba trata moras ne’e ho ai-moruk tradisionál ha’u laiha komunikasaun ho ha’u nia komandu sira, tanba ne’e ha’u hetan demisaun no la ba servisu to’o agora,” dehan eis ajente prinsipál PNTL, Juvita das Dores da Silva, ba jornalista Lafaek News iha suku Madohi, sesta (4/06/2021).
Juvita hamonu mataben hodi loke armariu ne’ebe kondisaun lahuk nia laran, hasai farda PNTL ne’ebe haloot didi’ak iha armariu lahuk ne’e nia laran no hasai liafuan ho mataben, dehan ha’u nia farda mak ne’e, ha’u proteze nafatin farda ne’e ho hadomi too ha’u mate” lian ho tanis besik odamatan armariu nian ne’ebe haloot hela farda instituisaun PNTL ne’e nian.
Membru PNTL ne’e haktuir, nu’udar ajente principal servisu hanesan Iinvestigador iha sela kaikoli, hetan demisaun husi Instituisaun PNTL iha loron 19 Juñu 2019 to’o ohin loron, nia parte kontinua esforsu, tanba konsidera Instituisaun PNTL hanesan toos no natar ba ajente ne’e rasik, ho razaun tanba ajente ne’e laiha servisu seluk no nia kaben rasik la servisu tanba nu’udar ema agrikultór.
“Ha’u fiar nafatin ha’u nia komandu nu’udar inan-aman no ha’u institusaun PNTL maka hanesan bee matan no toos ho natar ba ha’u , ha’u prontu esforsu no fiar tempu sei bele tau matan no suporta nafatin ha’u, no ha’u mos nunka mais kontra ha’u nia komandu, ha’u tane nafatin sira, ha’u hadomi no respeita nafatin sira, tanba sira mak ha’u nia inan-aman no ba ha’u nia oan sira,” esperansa husi Juvita.
Juvita esplika tan, durante hetan demisaun husi Instituisaun PNTL sente tristeza boot ida ,tanba laiha ona forsa atu sustenta família uma laran no oan sira nia estudu ba futuru.
“Ha’u nia moris maka hanesan ne’e, konsekuensia tomak ha’u simu realidade, maibé dala ruma ha’u tu’ur hanoin saida maka ha’u bele halo atu hetan osan hodi selu oan sira ne’ebé agora la kontinua estudu iha nivel superior,” nia esplika.
Antes seidauk hetan demisaun husi Instituisaun PNTL hetan netik saláriu hodi sustenta ba oan sira ba eskola, maibé agora osan centavus 5 teb-tebes mos laiha, oan sira nia futuru la garante tanba paradu eskola iha dalan klaran, no kondisaun uma hateke hetan de’it parede no hafutar ho duut ne’ebe moris haleu iha uma nia isin loron sorin.
“Ha’u maka esforsu hodi sustenta família uma laran, maibé triste tebes maka oan sira la kontiua ona sira estudu tanba buat hotu ha’u laiha, tan ne’e ba oin ha’u sempre luta nafatin no hein desizaun iha finalidade, kontinua husu atu desizaun ne’ebé mai labele hatodan ha’u,” katak Juvita iha entrevista ne’e.
Juvita hamonu matan hodi esplika katak prontu atu fila fali ba servisu ba instituisaun PNTL tanba nia nafatin respeita no prontu kumpri ordem husi komandu banhira komandu bolu fila-fali tama servisu hanesan normal.
“Ha’u fiar nafatin karik rona ha’u nia liafuan karik ha’u respeita no prontu kumpri orden ne’ebé iha ha’u hein deit desizaun, karik sira nia laran luak no iha sentimentu, ha’u hakarak fila fali hodi hala’o knaar hanesan uluk iha instituisaun PNTL,” dehan Juvita ho matan wen
Domingos Pinto idade (58), nu’udar kaben husi eis membru PNTL ne’e ho kondisaun fíziku fraku atu fó biban ba nia hodi halo servisu todan, iha oan nain lima ida matebian ona no hela nain haat, oan primeiru hala’o nia estudu iha Univesidade da Paz (UNPAZ), maibé paradu no ida atu kontinua universidade la konsege agora la eskola no nain rua iha pre-sekundaria, maibé problema ekonomia tenke para estudu to’o agora.
Bainhira Juvita nia saúde rekupera fila-fali hala’o de’it servisu hanesan ema toos na’in kuda modo no batar, hodi buka osan $ 1-2 sustenta ba nesesidade uma laran, maibé ne’e la sufisiente.
Ho problema ne’ebé ajente prinsipál PNTL ne’e, Xefe Gabinete Jéneru PNTL, Tenente Kolonel, Julia Gama, esplika, gabinte jenéru atu ko’alia kona-ba feto interna instituisaun PNTL no ba públiku, ne’ebé haree liu ba violasaun hasoru labarik feto no inan feto sira, entermus instituisaun nian.
“Ha’u hakarak hare’e kona-ba asuntu feto PNTL ne’ebé mak hasoru problema no hetan demisaun, tanba ne’e ha’u koko uluk Juvita das Dores da Silva ninian, no estuda uluk nia kazu, tanba kazu ne’e sensitivu tebes, bele dehan imposivel no posivel, tanba ne’e komforme justisa mak deside,” esplika xefe gabinete ne’e.
Nune’e xefe gabinete dehan, ho kazu ne’ebé maka ajente prinsipál hasoru to’o hetan demisaun katak momentu ne’ebé nia moras.
“Ha’u Direita hare’e no estuda nia deklarsaun loos, no antes ne’e nia halo tratamentu, maibé baze legal ne’e atestadu médiku, ida ne’ebé ké iha ha’u la fo failla ba nia, tanba nia hanesan ajente feto ida, ha’u tenke proteje kuidadu nia atu hamriik nafatin ha’u koko hakbesik nafatin ba nia,” afirma Julia Gama.
Xefe Gabinete Jenéru ne’e esplika, kazu ajente prinsipal ne’ebé iha só desizaun husi tribunal, tanba buat hotu la’o tiha ona, ne’ebè esperiénsia moruk husi konsekuénsia merese simu ou la’e ne’e só depende ba maromak, maibé tenke motiva nafatin nia atu luta atu bele hetan justisa ne’ebé loos no justu.
“Ha’u sempre motiva nia hamriik luta nafatin katak ita la nonok, maibé hanesan Xefe Gabinete triste uitoan, tanba osan laiha atu selu nia oan sira ba eskola entaun fuan ne’e kanek hanesan komandante no Inan ida ba instituisaun PNTL,” dehan komandante ne’e.
Ikus liu xefe gabinete jenéru ne’e konfesa nia parte la ho intensaun atu hamonu instituisaun, maibé nu’udar komandante ida tane as nafatin orientasaun husi superior tuir irárkia, más nu’udar gabinete jenéru nafatin hamutuk ho feto maluk to’o prosesu remata.
Ekipa : Lafaek News
Editor : Agapito de Deus