Relatóriu ne’e Fundasaun Mahein (FM) hakarak fahe ninia observasaun kona-ba implementasaun programa 120 Dias mandatu IX Governu Konstitusional. Hosi komprimisiu 12 Programa 120 Dias ba Governansaun da IX nian, komprimisiu ida maka konsolidasaun paz no seguransa ne’ebé nesesariu ba dezenvolvimentu nasional, hodi garante sidadaun hotu-hotu nia direitu, dever, liberdade no garantia fundamental sira. Programa 120 Dias durante mandatu IX Governu Konstitusional FM identifika programa 10 maka implementa iha institusaun sira setor seguransa nian maka hanesan tuir mai ne’e:
- Ministru Defeza kontinua hanesan mos efetivu F-FDTL;
- Ministru Defeza hato’o proposta auto-promosaun no promove ona ba Postu Contra-Almirante;
- Reativasaun ka reintegrasaun ilegal ba membru PNTL ne’ebé reforma ona;
- Forsadamente obriga atu halo juramentu ba membru PNTL no F-FDTL ne’ebé envolve iha arte-marsiais no rituais;
- Nomeasaun Diretor-Geral SNI ne’ebé envolve iha kazu armas ilegais;
- Nomeasaun Diretor-Geral Adjuntu SNI ne’ebé deskonfia envolve iha krime pekulatu, abuzu poder no fraude fiskal;
- Primeiru-Ministru halo publikasaun ba informasaun klasifikadu sira;
- Exonerasaun ba Adjuntu Diretor PCIC no Governu mantein Diretor PCIC ne’ebé tuir lolos tenke exonera imediatu hosi nia kargu;
- Intervensaun ba desizaun Tribunal;
- Suspensaun ba arte-marsiais no rituais.
FM konklui katak implementasaun ba programa sanolu (10) hosi IX Governu Konstitusional durante mandatu 120 Dias maioria ligadu ho juramentu, polêmika, iregularidade, impunidade, inkonstitusionalidade nomos intervensaun ba disizaun Tribunal nian. Nune’e mos repete esperiensia sira ne’ebé iha tinan hirak liu ba halo ona no la prevene ka la rezolve violênsia sira ligadu ho grupu arte-marsiais no rituais.
Bainhira modelu Governu ne’ebé nakonu ho ema sira ne’ebé envolve iha kazu no deskonfia envolve iha kazu, kontinua nomeia lidera iha istituisaun Estadu nian. Ida ne’e sei dezakredita institusaun nia prestasaun servisu no harahun públiku nia fiar ba instituisaun Estadu. Nune’e mos intervensaun polítia ba setor justisa no seguransa, sei la kontribui ba dezenvolvimentu nasional nomos hanesan ameasa ba seguransa nasional.