Lafaek News—Defisiénsia fïziku ida ho naran kompleta Bayu Vicente Alves dos Reis, husi aldeia Fatu-Redalau suku Manu-Mera, postu administrativu Turiscai, munisípiu Manufahi, oan husi Alberto dos Reis no Teresa Maria Juleta Alves.
Bayu nudar oan daruak, idade 13 kondisaun defisiénsia dobru, la’o la di’ak, ko’alia la di’ak, so bele hakdasak de’it ba mai iha uma oin, Bayu so hatene de’it husu hahan bainhira nia sente hamlaha, maneira husu hahan, nia hakilar ba nia mama hodi hatudu ba nia kabun signifika kabun hamlaha.
Bayu loron-loron hakdasak husi lidun ida ba lidun seluk, la kolen, bainhira sente hamlaha hafoin hakdasak ba nia mama hodi husu hahan liu husi liman hatudu ba nia kabun.
Ho laran triste inan hosi defisiénsia Bayu, Teresa Maria Juleta Alves, haktuir Bayu dezde moris mai ho kondisaun saúde normal, maibe nia komesa boot halo fulan 9, derepente Bayu la bele konsumu Susu-Been inan nian, Bayu atake hosi malaria, nune’e, lori kedan ba Hospital Nasional Guido Valadares durante fulan 2 hodi simu tratamentu, no iha momente ne’eba, médiku sira fo sai katak, Bayu hasoru moras malaria ho kalkulasaun aas.
“Ha’u nia oan ne’e moris mai ne’e di ak hela, atu tama fulan 9, derepente de’it nia lakohi susu, ba hospital hare nia malaria ++ ona entaun labele lori ba Maubisse hodi halo tratamento labele liu ba Dili dotor sira dehan malaria liu ona uluk baixa iha HNGV ne’e fulan rua iha tinan 2010, husi malaria ne’e afeta Bayu hetan moras defisiénsia too ohin loron, ” haktuir Tereza nudar inan husi defisiénsia Bayu.
Bainhira prosesu tratamentu remata Bayu alta fila ba uma, Bayu sei uza hela kadeira-roda hodi halo movimentu, iha tinan barak nia laran kadeira roda ne’e la dura ona, nune’e Bayu tenke hakdasak no dolar de’it iha rai, hetok susar ba nia inan hodi halo servisu seluk no tenke kontrola de’it Bayu atu labele monu.
“Agora kursi-roda aat ona labele ajuda nia hodi ba mai, kursi-roda laiha nia hakdasak de’it, ba estrada sira ne’e, kuandu ha’u sibuk fase ropa ka tein nia dolar ba estrada no ema sira ba mai para tiha motor ka kareta mak hiit fali nia mai uma,” Tersa haktuir.
iha kobertura espesial ne’e, Lafaek News tenta konfirma xefe suku Manu-Mera kona-ba situasaun defisiensia Bayu nian, maibe xefe suku ne’e rasik laiha fatin no presiza tempu la’o dook hafoin hasoru iha sede, tan ne’e ekipa Lafaek News ho nia tempu limitadu no labele hein kleur iha postu refere ho razaun orsamentu ba akomodasaun inklui nesesidade ba ekipa espesial ne’e laiha, nune’e tenke deside fila ba mai Dili, maibe konsege hasoru xefe suku Kaemauk hodi relata mos defisiensia iha suku ne’e rasik barak seidauk hetan direitu.
Iha fatin ketak Xefe Suku Kaemauk Manuel Mendonca Rodriques, fo sai katak, ema ho difesiensia iha suku Kaemauk hamutuk nain 10 resin, kompostu hosi defisiensia liman, ain, ho defisiensia mental, no defisiensia hirak ne’e moris iha familia ne’ebé vulneravel no balun too ohin seidauk bele asesu ba edukasaun.
Manuel Mendonca Rodriques afirma tan, iha 2020 ekipa husi diresaun saúde hala’o atividade terapia ba ema ho defisiensia iha suku Kaemauk no iha momentu ne’eba defisiensia sira simu kadeira roda hodi bele ajuda tansporta sira nia movimentu, más ba da-daun fasilidades hirak ne’e aat hotu ona, tan ne’e nia parte kontinua husu governu hodi kontinua fasilita nafatin kadeira roda ba difisiensia sira hirak ne’e.
Ekipa kobertura : Lafaek News
Editor : Agapito de Deus
