Lafaek News-Dekanu fakuldade saúde Públiku Universidade da Paz, Martinus Nahak hatete, maske iha indikasaun ki’ik balun ne’ebé akontese halo nasaun balun hanesan Canada, Jerman suspende vasina AstraZeneca temporáriu hodi hetan klarifikasaun, maibé Timor Leste bele uza Vasina.
“Objektivu Programa Vasinasaun Covid-19 atu satan atakamentu hosi kutun ka virus ba ema individu ida-idak liu hosi vasina ne’ebé fo ba ema individu ne’e hodi estimula no hamósu ninia imunidade ne’ebé forti liu husi moras Covid 19 ne’e,” dehan Dekanu fakuldade saúde Públiku Universidade da Paz, Martinus Nahak via whatsapp, Kinta (01/04/2021)
Nia hatutan, vasinasaun Covid-19 ne’e hetan rekomendasaun hosi OMS atu Timor Leste uza Vasina AstraZeneca, ho razaun fisikamente Vasina AstraZeneca bele “cocok” ho iklima temperatura Timor nian, ekonomikamente sosa ho presu baratu, no evektividade iha pursentu 70 bainhira halo teste klinika ba amóstra ka sampel Sira.
“Tanba evektividade ne’ebé OMS determina pursentu 50, lojikamente rezultadu teste klinika ba amóstra liu ona hosi kritériu ne’ebé OMS deside,” esplika nia
Dekanu ne’e observa, Vasina AstraZeneca mós Uza Ona iha Nasaun Barak iha Europa no Asia, inklui Malaysia no Indonézia hanesan Nasaun Viziñu.
Tuir relatóriu ne’ebé iha aksesu katak Kazu Positivu Covid 19 iha Timor hosi loron ba loron aumenta signifikkativu mesmu seidauk iha númeru mortalidade, to’o horiseik iha Kazu grave ida, no moderadu iha tolu, no positivu ne’ebé iha fatin izolamentu 415.
Nia observa, Bazeia ba realidade agora maka situasaun ne’e komesa ameasa ba populasaun tomak, tanba Covid-19 ne’e iha Asimtomas no Simtomas. Hare ba Asimtomas ne’e bele hada’et lalais liu ba ema seluk.
“Tanba ne’e solusaun ne’ebé Ministeriu Saúde foti atu halo Vasinasaun Covid-19 ne’e bele hala’o, tanba prioridade permeiru maka ba pesoál Saúde iha “front line”, ba PNTL no FDTL sira ne’ebé hala’o Servisu iha “front line”, ba pesoál atendementu públiku sira seluk, nomós ba Lider Sira inklui membru Governu,”
Nia haktuir, husi Fontes média internasionál balun fo sai katak iha indikasaun kiik balun ne’ebé akontese depois ema Individu ida hetan Vazinasaun AstraZeneca, hanesan Nasaun Canada, Jerman, no tanba ne’e Nasaun sira ne’ebé Uza vasina AstraZeneca temporariumente hapara utilizasaun Vazina AstraZeneca hodi hetan klarifikasaun ba akontesimentu ne’e.
Hanesan mós iha Sulawesi Utara-Indonézia sira mós hapara temporariumente utilizasaun Vazina AstraZeneca tanba depois simu imunizasaun hatudu sinal negativu balun hanesan Laran baruk, isin Kole, muta, ulun Moras. Maibé depois loron 2 liu diak fali.
“Husi informasaun akontesimentu ba Vasinasaun AstraZeneca ne’e, ita seidauk hatene lolos tanba kada Nasaun diferente. Tanba ne’e tuir ha’u Nia hanoin katak ita Timor-Leste bele uza Vazina AstraZeneca ne’e,” dehan nia
Analiza ne’ebé nia bele fó mak ne’e tanba teste klinika ba amóstra ne’ebé hala’o ladun representativu husi idade, sexu, no kada Nasaun mak hamósu insidente sira hanesan ne’e, ba Ita nia kontekstu ita seidauk hatene Saida maka sei mosu husi Vasinasaun AstraZeneca, tanba ne’e Ita simu lai hodi prevene no satan ita nia populasaun hosi Moras Covid 19 ne’e.
Maibé, vasinasaun AstraZeneca nee la’os obrigatoriu ba populasaun tomak, maibé ne’e rekomenda ba ita hotu simu, tanba ida ne’e prepara di’ak liu ita nia an ho imunidade ne’ebé forti hodi hasoru virus ne’e.
“Ha’u harer MS preparadu Ona ho kapasitasaun pesoál Saúde, produs matadalan Implementasaun, fasilidade no ekipamentu to’o hodi implementa programa Vasinasaun Covid-19 iha ita nia rai tanba ne’e husu Ita hotu atu tau hanoin ida de’it hodi kombate Moras Covid 19 hosi ita nia rain,” sujere nia
Jornalista : Felisberto F. Da Costa
Editór : Floriano Soares
