FONGTIL Haforsa Kna’ar Sosiedade Sivil iha Dezenvolvimentu Nasional

Lafaek News—Diretor Forum Organizasaun Noun Governamentál Timor-Leste (FONGTIL),  Sesta 05/07/2024, realiza semináriu nasional ho tema haforsa kna’ar sosiedade sivil iha dezenvolvimentu nasional.

Diretor FONGTIL Valentim Pinto afirm, objetivu husi seminariu ne’e ko’alia kona-ba oinsá haforsa papel sosiedade sivil nian iha lala’ok dezenvolvimentu nasional, presiza komprende konseitu husi organizasaun sosiedade sivil ne’ebé hanesan komponente kiik ida husi sosiedade sivil ne’ebé halo kna’ar hanesan forsa balansu ida hodi haree liu ba polítika públiku sira ne’ebé ukun nain sira halo.

“Atu nune bele fasilita nia lala’ok sira iha terenu, tanba  hanesan organizasaun ne’ebé halo kna’ar kona-ba empoderamentu ne’ebé mak ita hola papel hodi fasilita formasaun sira hodi servisu hamutuk ho entidade hotu-hotu, alende ne’e mos ho ita nia grupu sira, liuliu kona-ba aspeitu edukasaun sivika ho sasan sira ne’ebé mak ita hakarak halo hodi promove prinsipiu boa- governasaun iha ita nia servisu publiku sira, alende kna’ar seluk mos atu haforsa servisu parseirial, tanba organizasaun sosiedade sivil hanesan instituisaun intermediariu ida ne’ebé bele liga ho entidade hotu, hodi promove servisu hamutuk ho diak liu, atu nune ami nia servisu ida ne’ebé hanesan advokasia  bele hetan espasu ka konsiderasaun sira iha prosesu desenvolve  politika publika ka intervensaun husi tekniku sira ne’ebé presiza halo iha ministeriu hotu, liuliu bainhira sira hahu deskuti kona ba orsamentu jeral estadu nomos depois de aprova nia ezekusaun sira”, Diretor FONGTIL Valentim informa.

Nia hatutan, kontribuisaun sosiedade sivil nian liuliu halo advokasia, tanba tinan-tinan sira sempre organiza atividade hotu iha tipu oi-oin ne’ebé mak ami organiza hodi detekta ka relata sira nia deskobrimentu sira ba governu liuhusi ministerium relevante sira, atu nune’e halo advokasia relasaun ho setor edukasaun, agrikultura no setor saúde nomós setor seluk tan ne’ebé mak sira kontinua define nia lalaok sira hodi enkamina ba ministériu relevante hodi hetan konsiderasaun.

“Ida ne’e parte husi kna’ar advokasia ne’ebé ami halo no kontribuisaun sira ne’e ami halo hotu ona desde tinan 20 ba kotuk ami hahú halo ida ne’e hodi servisu ho entidade hotu atu bele hetan espasu iha prosesu sira kona-ba intervensaun ka liuliu kona-ba politika orsamentu jeral estadu ida, oinsá mak bele aloka ba setor sira ne’ebé ma kami konsidera baziku loos hanesan agrikultura, saude, edukasaun ida ne’e hanesan parte ida ne’ebé ma kami konsidera importante ne’ebé mak ita presiza hetan alokasaun ho osan diak atu bele fasilita ita nia desenvolvimentu, liuliu kona-ba movimentu merkadu sira oinsá mak ita fasilita ita nia infra-estrutura sira iha merkadu bele la’o ho di’ak,” Valentim subline.

Entretantu Adjunta Koordenador Apoiu Gabinete Sosiedade Sivil, Jacinta Luzina, haktuir, kooperasaun ida ne’e hakarak hametin no haforsa liután kooperasaun servisu ho sosiedade sivil liuhusi interpretasaun sira ne’ebé apoiu ne’ebé halo liuhusi fundus ho orsamentu ne’ebé aloka ba sosiedade sivil atu oinsá promove boa-governasaun, halo edukasaun sívika, empoderamentu komunitáriu nomós haforsa instituisaun sosiedade sivil nian.

“Husi parte ida ne’e mak ita hanoin katak, instituisaun sosiedade sivil importante tebes, oinsá mak bele hatudu prosesu desenvolvimentu ida ne’e, kooperasaun ne’ebé ita halo ona, entermus servisu sira ne’ebé mak sosiedade sivil halo, maibé ita konsidera katak papel ne’ebé mak sira foti hanesan parte ida hodi aplika ba komunidade hodi hatudu vantajen ida ne’ebé diak, tanba tuir dekretu lei númeru 5/2005, konsidera katak saida mak sosiedade sivil no definisaun klaru iha ne’eba kona-ba papel sosiedade nian nomós sira kumpri ba rekesitu ne’ebé mak tuir lei hatete, entaun fongtil ohin loron ita haree hanesan dinamiku ida ne’ebé mak envolve ho ONG sira, tanba preokupa tebtebes oinsá mak bele asesu ba rejistrasaun hodi asesu ba fundus ida ne’ebé diak”. Koordenador apoiu gabinete sosiedade sivil, Jacinta Luzina, hakotu.

Jornalista : Crispin de J. Amaral

Editor       : Agapito de Deus

More From Author

Agradese Estadu TL Dekreta Loron Nasionál EhD ba Daruak

CNC!I.P Loke Seminariu Introdusaun Istoria Prezervasaub Povu TL

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *