Lafaek News-Asosiasaun Parteira Nasional Timor-Leste (APNTL), ho parte Ministériu Saúde (MS) hamutuk UNFPA hala’o sensibilizadaun ba setor saúde hodi responde ba Violasaun Bazea ba Jeneru (VBJ) iha Timor-Leste
Prezidente Asosiasaun Parteira Nasional Timor-Leste (APNTL), Lidia Gomes, afirma katak tipu Violénsia doméstika ne’ebé dalam barak akontese iha Timor-Leste ho tipu hat (4) Violénsia Fisiku, psikologiku, ekonomiku no Violénsia sexual, ne’ebé akontese iha ida-idak nia familia ho nia parseria sira no iha servisu fatin.
“Tipu violénsia ne’ebe maka dala barak akontese iha sira nia servsiu fatin tipu ne’e iha haat tipu violénsia Fisiku, Violénsia psikologiku Violénsia ekonomiku Violénsia sexual ne’ebé mak komete husi sira nia parseiru intimu sira nia laen tanba abuxu poder no mos la respeita dignidade husi feto ne’e rasik” Dehan Presidente APNTL Lidia Gomes iha City 8 Manleuana Has laran, Sesta, (11/10/2024)
Dezafiu husi parteira sira hodi fo asistensia ba inan sira hodi labele subar an bainhira hetan komete krime violasaun iha fatin públiku no iha fatin servisu.
“Dezafiu mak APNTL atu bele fo asistensia ba inan sira ne’e mak dala barak inan sira ne’e mai ita Timor ninia karakter ne’e taka an, lakohi loke-an, kona-ba problema ne’ebé sira hasoru no mos sira sente ne’e komesa ko’alia sai sira ninia problema ne’ebé sira hasoru iha uma laran, sira senti katak ida ne’e sira atu loke fali sira nia uma laran ne’ebé mak foer, más tuir lolos laiha buat ida, violénsia ne’e ita tenke konsidera hanesan krime no ema hotu iha sosiedade ida ne’e tenke iha obrigasaun atu bele fo asisténsia ba inan sira ne’ebé hetan violénsia,” Lidia sublina.
APNTL paskiza iha tinan 2016 ne’ebé dadus 80% maioria feto ne’ebé iha esperiensia ho tipu fíziku, psikológiku, ekonómiku no Sexual.
Iha fatin hanesan, Diretor Saúde Munisipiu Dili, Mateus Pinto, relata sensibilizasaun papel responde violasaun Bazea ba Jeneru (VBJ) importante atu kontinua no kontribui sensibiliza ba komunidade kona-ba violasaun bazea ba jéneru no fo informasaun ne’ebé los liu-liu ba parteira sira no inklui Universidade ne’ebé iha vontade hodi prátika iha komunidade nia leet.
“Hau hanoin importante los ba parteira de’it liu-liu sira ne’ebé servisu iha autoridade Munisipiu Dili hau hanoin ezerse funsaun ne’ebé ke importante ne’e hau husu para sira tenke kontribui ita tenke kontinua halo usa para ita bele agora dadaun ita iha ne’e koalia konaba papel oinsa atu responde Violénsia Bazea ba Jeneru iha komunidade entaun hau hanoin ne’e importante oinsa ita bele sensibiliza oinsa bele fo formasaun ba ita nia alin sira ne’ebé ke Parteira ne’ebé foin hotu karik maluk sira ne’ebé universitariu iha vontade para atu bele ajuda hau hanoin ne’e importante senior sira mos tenke ajuda tenke fo informasaun ne’ebé klaru ba ita nia alin sira ne’ebé foin hotu hanesan oin hau koalia iha Universidade buat ketak ida mais pratika iha komunidade ne’e mak importante tanba ho ita nia dedikasaun ita ninian hanoin ne’ebe ke diak ita bele kontribui ona para oinsa ita bele hetene katak Violasaun Bazea ba Jeneru Laos Violasaun Bazea ba Jeneru deit moras seluk mos agora dadauk as los iha ita nia rai, entaun oinsa mak ho papel ita nian ho Parteira infermeiru Mediku sira para oinsa ita bele hamenus ka ita bele minimiza buat sira hanesan ne’e labele akontese bebeik bele mos aban bain rua karik se bele ita bele halakon tanba buat sira hanesan ne’e la diak iha ita nia rai no ita nia povu, hau hanoin ne’e importante para oinsa mak sira bele kontribui” afirma diretor Saúde Munisipiu Dili
Iha Sorin seluk, Jerente Programa Violasaun Bazea ba Jeneru (VBJ) UNFPA, Dircio Francisco Ximenes, hateten UNFPA servisu hamutuk ho setor saúde hodi prevene kazu Violasaun Bazea ba Jeneru tanba ne’e UNFPA apoiu fo formasaun ba parte saúde no Mediku nune’e bele atendimentu ne’ebé kualidade ba vitima sira ne’ebé hasoru Violasaun Bazea ba Jeneru (VBJ) ne’e.
“Ba UNFPA Ha’u hanoin ami dervisu hamutuk ho setor saúde, setor saúde hanesan ohin ita hotu hatene katak papel importante atu prevene no responde ba kazu Violasaun Bazea ba Jeneru entaun UNFPA kontinua servisu hamutuk ho Ministériu saúde atu apoiu Formasaun sira kapasitasaun sira ba pesoal saúde sira, Doutor no Parteira sira oinsa bele iha abiliddade atendimentu kualidade ba sobrevivente ka vítima kazu Violasaun Bazea ba Jeneru” Dehan Dircio
Jornalista. : Aniceto Dias
Editor. : Agapito de Deus